ΑΠΟΨΕΙΣ

Σχόλιο Βασίλη Φαϊτά, Εφέτη ΔΔ, Γενικού Γραμματέα της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών επί του άρθρου 162 του ν. 4764/2020

Με τα άρθρα 75 – 77 του ν. 4635/2019 ορίστηκε ότι από 1.1.2021 ένδικα μέσα και βοηθήματα ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων (πλην ορισμένων εξαιρέσεων) υποβάλλονται αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα, αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα διενεργούνται από 1.1.2021 οι επιδόσεις του δικαστηρίου προς τους διαδίκους ομοίως δε αποκλειστικά με ηλεκτρονικά μέσα υποβάλλονται από 1.1.2021 η έκθεση απόψεων και ο φάκελος της Διοίκησης, υπομνήματα, πρόσθετοι λόγοι κλπ. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, όταν εισήγαγε στη Βουλή τις ανωτέρω ρυθμίσεις, δεν ζήτησε τη γνώμη της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών, η οποία πάντως παρενέβη με τη θέση ότι θα έπρεπε να καθιερωθεί διαζευκτική ευχέρεια χρήσης ηλεκτρονικής ή έντυπης μορφής. Το Υπουργείο, εξάλλου, δεν εισάκουσε τις προειδοποίησεις πολλών νομικών ότι δεν θα ήταν εφικτό, σε συνθήκες υποχρηματοδότησης της Δικαιοσύνης, να δημιουργηθεί μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα η απαραίτηση υποδομή, ώστε να υλοποιηθούν οι ανωτέρω ρυθμίσεις.

Ελάχιστο χρόνο μετά οι προσδοκίες του Υπουργείου ότι την 1.1.2021 η αναγκαία υποδομή θα είχε δημιουργηθεί, διαψεύσθηκαν. Με το άρθρο 162 του ν. 4764/2020 (ΦΕΚ 256 Α΄/23.12.2020) ορίζεται ότι η εφαρμογή των άρθρων 75 έως και 77 του ν. 4635/2019 καθ’ ο μέρος προϋποθέτει την κατάλληλη τεχνική υποδομή του ΟΣΔΔΥ ΔΔ και την εκπαίδευση δικαστικών λειτουργών και δικαστικών υπαλλήλων του Συμβουλίου της Επικρατείας και των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων γίνεται σταδιακά και κατά τον χρόνο που παρέχεται η αναγκαία τεχνική υποδομή και έχει ολοκληρωθεί η σχετική εκπαίδευση του προσωπικού. Σημειώνω ότι ούτε αυτή τη φορά η Ένωση Διοικητικών Δικαστών κλήθηκε να εκθέσει τις απόψεις της πριν την εισαγωγή στη Βουλή της συγκεκριμενης διάταξης.

Η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών στη Δικαιοσύνη είναι πάντα ευπρόσδεκτη. Άλλωστε, οι δικαστικές ενώσεις διαχρονικά διεκδικούμε χρηματοδότηση των σχετικών υποδομών. Όμως, το κρίσιμο ζήτημα είναι η εισαγωγή νέων τεχνολογιών να γίνεται προς όφελος των διαδίκων και των λειτουργών της Δικαιοσύνης και να μην υπονομεύει την ουσιαστική δυνατότητα άσκησης των δικονομικών δικαιωμάτων ή την ακώλυτη πρόσβαση στο δικαστήριο. Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας παραμένει σήμερα απρόσιτο ή πολυτελές για τους πολλούς και αυτό δεν αναιρείται με την εισαγωγή ρυθμίσεων με τις οποίες αξιοποιούνται οι σύγχρονες τεχνολογίες. Η αποκλειστικά ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων ενέχει τον κίνδυνο να περιορίσει περαιτέρω τη δυνατότητα πρόσβασης στο δικαστήριο κατηγοριών πολιτών (ιδίως των οικονομικά αδύναμων) στο βαθμό π.χ. που θα υποχρεώνονται να απευθύνονται σε λογιστές κλπ. Το τεκμήριο, εξάλλου, ότι τα επδιοθέντα έγγραφα που έχουν διαβιβαστεί με ηλεκτρονικά μέσα στη δηλωθείσα με το δικόγραφο ηλεκτρονική διεύθυνση θεωρείται ότι επιδόθηκαν μετά την παρέλευση τριών (3) εργάσιμων ημερών από την ηλεκτρονική αποστολή τους, μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να επιφέρει ανασφάλεια, απώλεια δικονομικών δικαιωμάτων, ακυρότητα. Σε κάθε περίπτωση η εισαγωγή νέων τεχνολογιών θα πρέπει να συνοδεύεται από ικανά μέτρα αποτροπής του κινδύνου διαρροής προσωπικών δεδομένων των διαδίκων ή τρίτων.